Lanh là một loài cây toàn năng bởi khả năng sử dụng toàn diện mà nó sở hữu. Đặc biệt, hạt lanh không chỉ là nguyên liệu trong nhiều món ăn nổi tiếng mà còn là thần dược quý hiếm với sức khỏe con người. Bài viết dưới đây Thuần Chay sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết hơn về “quyền năng” của hạt dược liệu này.
Mục lục
Hạt lanh là gì?
Hạt lanh có tên tiếng anh là Flaxseeds, đây là một loại hạt có kích thước lớn hơn hạt mè, hình trái xoan. Hạt có phần vỏ cứng, trơn và có màu sắc từ vàng đậm đến nâu đỏ tùy thuộc theo cây lanh đó là cây lanh có giống màu nào.
Loại hạt này được thu hoạch từ cây lanh, đây là một loại cây có hình dáng như một ngọn giáo, thường dài khoảng 1 – 3 cm. Trên cây có các lá mọc so le và có quả nang chứa các hạt.
Cây lanh có lịch sử lâu đời ở Châu Âu vì từ xưa loại cây này đã có tác dụng trong việc nấu nướng, y học và dùng sợi của loại cây này để dệt vải.
Sau này, do các quá trình buôn bán và trao đổi hàng hóa diễn ra sôi nổi khắp thế giới nên đến thế kỷ 17, người ta đã mang loại cây này đến trồng ở Canada, châu Mỹ. Đến bây giờ thì loại cây này đã xuất hiện ở hầu hết các quốc gia trong đó có cả Việt Nam.
Hạt lanh có vị ngọt nhẹ, khá giòn, người ta thường ăn hạt xay để tăng cường các chất dinh dưỡng cho cơ thể vì trong hạt này chứa rất nhiều khoáng chất và chất dinh dưỡng có ích cho cơ thể.
Thành phần dinh dưỡng của hạt lanh
Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã có công bố về những dưỡng chất có trong hạt lanh. Theo đó, mỗi thìa bột hạt (khoảng 7g) có chứa:37.4 calo, 1.28g protein, 2.95g chất béo, 2.02 g carb, 1.91 g chất xơ, 17.8 mg canxi, 27.4 mg magie, 44.9 mg phốt pho, 56.9 mg kali, 6.09 mcg folate, 45.6mcg zeaxanthin và lutein.
Ngoài ra, mỗi thìa hạt lanh còn có rất nhiều loại vitamin và khoáng chất nhưng số lượng không đáng kể. Loại hạt này còn là nguồn dinh dưỡng có chứa dưỡng chất tryptophan, lignan, lysine, valine, tyrosine cùng chất béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3.
2. Công dụng và cách dùng hạt lanh
2.1. Lợi ích sức khỏe từ hạt lanh
Nguồn dưỡng chất phong phú cho cơ thể
Như đã nói đến ở trên, hạt lanh có rất nhiều loại dưỡng chất khác nhau.Trong 7g hạt xay có đến 2g carbohydrate, 3g chất béo, 1.3g protein, 2g chất xơ, vitamin B, kẽm, canxi, đồng,… Đây chính là nguồn dưỡng chất đa dạng mà cơ thể cần để có được sức khỏe tốt nhất.
Cải thiện hệ tim mạch
Hạt lanh rất giàu acid béo Phytosterol và omega-3 – chất có tác động tích cực đến sức khỏe tim mạch. Đặc biệt omega-3 nằm trong nhóm chất béo lành mạnh với khả năng kháng viêm mạnh và Phytosterol có khả năng cạnh tranh hấp thu với cholesterol ở ống tiêu hóa.
Những điều này sẽ làm tăng hàm lượng chất béo lành mạnh đồng thời hạn chế chất béo xấu để hệ tim mạch được bảo vệ tốt hơn. Việc dùng hạt sẽ làm giảm hàm lượng cholesterol trọng lượng phân tử thấp cùng chất béo toàn phần của cơ thể.
Phòng tránh ung thư
Lignans có đặc tính phòng tránh ung thư rất mạnh. Hạt lanh có hàm lượng cao hoạt chất này, thậm chí còn cao hơn gấp 75 – 800 lần thực phẩm khác. Tiêu thụ hạt này có thể làm giảm tỷ lệ ung thư vú, ung thư phổi, ung thư đại tràng,…
Ngăn ngừa táo bón
Hạt lanh giàu chất xơ nên thường xuyên sử dụng sẽ phòng chống táo bón hiệu quả. Trong 7g hạt xay có 2g chất xơ hòa tan và không hòa tan nên sẽ làm tăng khối lượng phân, điều hòa hoạt động của ống tiêu hóa,… nhờ đó mà ngăn ngừa nguy cơ táo bón.
Cũng chính hàm lượng chất xơ cao khiến cho hoạt động tiêu hóa diễn ra chậm hơn nên tạo được cảm giác no lâu, kiểm soát cơn thèm ăn và duy trì sự ổn định của đường huyết. Đối với bệnh nhân tiểu đường và người cần giảm cân thì điều này rất quan trọng.
Hạ huyết áp
Thường xuyên dùng hạt lanh có thể giảm trị số huyết áp xuống 2mmHg nhờ đó mà giảm nguy cơ đột quỵ đến 14% và nguy cơ mắc bệnh mạch vành lên đến 6%.
Kiểm soát đường huyết
Hạt lanh kiểm soát tốt lượng đường huyết và giảm tình trạng đề kháng insulin – yếu tố chính gây nên tiểu đường type 2. Điều này có được là nhờ hàm lượng chất xơ lớn mà loại hạt toàn năng này sở hữu, nó làm chậm hấp thu thức ăn và ngăn cản hấp thu ồ ạt carbohydrate vào trong máu làm đường huyết tăng lên.
Hạn chế tác động xấu của tia bức xạ
Nghiên cứu được thực hiện năm 2013 chỉ ra rằng hạt lanh có thể hạn chế bớt tác động xấu từ việc tiếp xúc với tia bức xạ. Theo đó, chuột tiêu thụ lignans (thành phần có nhiều trong hạt) có mức độ tổn thương, viêm và sống sót tốt hơn sau khi tiếp xúc phóng xạ so với chuột không dùng lignans. Vì thế hạt lanh trở thành thực phẩm hữu dụng với người đang phải tiếp xúc với môi trường có tia bức xạ: xạ trị, chụp X-quang,…
>> Xem thêm: 10 Lợi Ích Sức Khoẻ Của Hạt Chia Đã Được Chứng Minh
2.2. Cách dùng hạt lanh
Hạt lanh có thể chế biến thành các món ăn khác nhau. Tuy loại hạt này có rất nhiều lợi ích đối với người sử dụng nhưng nếu lạm dụng thì nó vẫn tiềm ẩn nguy hại cho sức khỏe. Để dùng hiệu quả và an toàn, cần lưu ý:
- Bên ngoài hạt có lớp vỏ cứng nên nếu dùng nguyên hạt sẽ gây khó khăn cho hoạt động tiêu hóa. Vì thế, cách tốt nhất là xay nhỏ hạt trước khi dùng hoặc chọn sản phẩm đã được xay.
- Vì dầu có trong hạt lanh rất nhạy cảm với ánh sáng nên cần bảo quản hạt bằng cách đựng trong lọ sẫm màu, đậy nắp kín để tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mạnh.
- Trước khi dùng cần chế biến chín kỹ, không dùng sống hoặc chưa được làm chín kỹ.
- Hạt lanh giàu chất xơ nên dễ làm cản trở hoạt động tiêu hóa khi cơ thể không được cung cấp đủ nước. Do đó, nếu dùng thì cần đảm bảo uống đủ nước để cho hệ tiêu hóa hoạt động dễ dàng.
- Không dùng hạt lanh khi đang sử dụng thuốc kháng viêm không steroid, thuốc kháng đông, thuốc trị rối loạn mỡ máu, phụ nữ đang cho con bú hoặc đang có thai, bệnh nhân ung thư vú, người dị ứng với hạt.
Cách ăn loại hạt này đơn giản nhất là rang. Bạn chỉ cần chuẩn bị nguyên liệu đủ dùng rồi cho vào một cái chảo khô và dày sau đó để lửa nhỏ, đảo đều đến khi hạt nổ lách tách khoảng 3 – 4 phút, chuyển sang màu vàng thì tắt bếp.
Ngoài ra, bạn cũng có thể nấu cháo, chè hoặc salad cũng rất giàu dinh dưỡng và rất tốt cho sức khoẻ
Các món ngon từ hạt lanh giàu dinh dưỡng
Pudding thơm ngon
Món tráng miệng pudding hạt lanh không chỉ ngon mà còn giàu dinh dưỡng. Loại hạt siêu dinh dưỡng kết hợp với sữa, đường, mật ong để tạo vị ngọt. Pudding mềm mịn, núng nính, ăn kèm với trái cây rất ngon.
Smoothie
Smoothie được làm từ hạt lanh và các loại trái cây, nước dừa hoặc sữa và một ít đá. Bạn có thể thêm thêm một muỗng canh dầu hạt chia để tăng cường hương vị và chất dinh dưỡng.
Bánh mì
Bạn hãy thêm hạt lanh vào bột làm bánh mì hoặc bánh ngọt để tăng cường chất xơ. Bánh mì ngũ cốc được kết hợp từ nhiều loại hạt trong đó có hạt lanh cũng là một gợi ý hay.
Salad
Rắc hạt lanh lên trên salad của bạn để thêm chất xơ và dinh dưỡng. Salad thường được làm với rau xanh, cà chua, táo và một số nguyên liệu khác.
Muffin
Bạn muốn thưởng thức bánh ngọt, vậy thì bạn hãy thêm hạt lanh vào bột làm muffin để có một món bánh tốt cho sức khỏe. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể kết hợp với trái cây khô, các loại hạt khác để tăng hương vị cho món bánh.
Sữa hạt lanh
Sữa hạt lanh tự làm không chỉ thơm ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe. Bạn có thể uống sữa hạt lanh này trực tiếp hoặc sử dụng trong các món ăn và đồ uống khác.
Cách bảo quản hạt lanh
Hạt lanh và bột hạt lanh khác nhạy cảm với ánh sáng. Nếu tiếp xúc với ánh sáng trong thời gian dài có thể làm thay đổi kết cấu. Bạn hãy bảo quản hạt lanh, bột hạt lanh trong hộp, túi kín mờ hoặc tối màu.
Hạt lanh nguyên hạt nếu bảo quản tốt có thể sử dụng trong khoảng 1 năm. Còn bột hạt lanh thì có hạn sử dụng ít hơn, vì thế bạn hãy sử dụng càng sớm càng tốt.
Trên đây là toàn bộ những thông tin về hạt lanh và lợi ích của hạt lanh mà Thuần Chay đã tổng hợp được cho bạn. Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hay, bổ ích.
Nguồn: Tạp chí Sức khỏe & Đời sống
Có thể bạn xem thêm:
