Canxi đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động co dãn, đông cầm máu, dẫn truyền thần kinh và giải phóng hormone của cơ thể. Bệnh nhân bị hạ canxi hay còn gọi là hạ canxi đường huyết (hạ canxi máu) là tình trạng nồng độ canxi trong máu có giá trị thấp hơn mức độ giới hạn cho phép. Nếu không được sơ cứu và điều trị kịp thời, hạ canxi trong máu có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm cho cơ thể.
Trong bài viết này Thuần Chay sẽ đề cập đến vấn đề hạ canxi và cách bổ sung canxi hiệu quả.
Mục lục
Hạ canxi là gì?
Hạ canxi (Hypocalcemia) là tình trạng mức canxi trong máu thấp hơn mức bình thường. Canxi là một khoáng chất quan trọng, có vai trò trong nhiều chức năng cơ thể như co bóp cơ, truyền dẫn thần kinh, và xây dựng xương. Khi mức canxi trong máu giảm, có thể gây ra các triệu chứng và tình trạng sức khỏe không tốt.
Mức canxi an toàn trong máu thường nằm trong khoảng 8.6 đến 10.2 milligrams per deciliter (mg/dL) hoặc 2.15 đến 2.55 millimoles per liter (mmol/L) cho canxi tổng hợp. Đối với canxi ion hóa (canxi miễn phí hoặc “hoạt động”), mức bình thường thường là 4.64 đến 5.28 mg/dL hoặc 1.16 đến 1.32 mmol/L. Tuy nhiên, các con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào phòng xét nghiệm và các chỉ số y tế cá nhân.
Nguyên nhân dẫn tới hạ canxi
Hạ canxi là tình trạng mức canxi trong máu thấp hơn mức bình thường, và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Chế độ ăn uống thiếu canxi
Chế độ ăn uống thiếu canxi là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra hạ canxi trong máu. Canxi là một khoáng chất thiết yếu giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe, đồng thời cũng có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các chức năng cơ bắp và thần kinh. Khi chế độ ăn uống của bạn không cung cấp đủ canxi, cơ thể sẽ phải “mượn” canxi từ xương để duy trì các chức năng quan trọng khác, điều này có thể dẫn đến hệ quả nguy hiểm về lâu dài.
Nhóm nguy cơ:
- Phụ nữ mang thai: Cần nhiều canxi hơn để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Thiếu canxi có thể gây ra các vấn đề như huyết áp cao trong quá trình mang thai và loãng xương.
- Trẻ em trong giai đoạn phát triển: Thiếu canxi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao và xương của trẻ, và có thể gây ra rickets – một bệnh làm mềm và yếu đuối xương.
- Người cao tuổi: Cơ thể người cao tuổi không hấp thụ canxi cũng như khi còn trẻ, và xương cũng bắt đầu mất canxi nhanh hơn. Điều này tạo điều kiện cho việc phát triển của bệnh loãng xương.
Rối loạn cận giáp
Hormone cận giáp (PTH) là một hormone được sản xuất bởi các tuyến cận giáp, nằm gần cổ bên dưới tuyến giáp. PTH có vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng canxi và phospho trong cơ thể. Nó giúp điều chỉnh việc hấp thụ canxi trong đường ruột, tái hấp thụ canxi từ thận, và thậm chí giải phóng canxi từ xương vào dòng máu.
Thuốc và điều trị y tế
Một số loại thuốc như các chất chống tăng huyết áp, chất chống loét, và các loại thuốc kháng vi khuẩn có thể gây ra hạ canxi.
Tình trạng y tế khác
Bệnh thận, bệnh gan, và rối loạn dinh dưỡng như celiac hoặc viêm ruột non cũng có thể là nguyên nhân. Ngoài ra, các điều kiện như tăng kali trong máu, bệnh còi xương, và viêm tuyến tụy cũng có thể gây hạ canxi.
Phản ứng với các khoáng chất khác
Một số trường hợp của hạ canxi có thể xuất phát từ việc tương tác với các khoáng chất khác như magiê và photpho.
Chất cản trở hấp thụ canxi
Caffeine, rượu và thuốc lá có thể cản trở quá trình hấp thụ canxi, dẫn đến hạ canxi nếu tiêu thụ trong lượng lớn và kéo dài.
Triệu chứng khi bị hạ canxi
Hạ canxi có thể gây ra một loạt các triệu chứng, từ những triệu chứng nhẹ đến nghiêm trọng. Dưới đây là một số triệu chứng tiêu biểu:
Triệu chứng Cơ Bắp và Xương
Co giật cơ bắp: Đặc biệt là ở khu vực mặt và tay.
Cảm giác tê bì, kim châm: Thường xuất hiện ở đầu ngón tay, ngón chân và môi.
Đau cơ và đau xương: Cảm thấy đau rát và mệt mỏi trong cơ bắp.
Triệu chứng Thần Kinh
Tâm trạng thất thường: Trầm cảm, lo âu và, trong trường hợp nghiêm trọng, có thể xuất hiện các triệu chứng của hốt hoảng.
Triệu chứng Tim Mạch
Rối loạn nhịp tim: Cảm thấy tim đập nhanh hoặc không đều.
Đau ngực: Trong trường hợp nghiêm trọng, thiếu canxi có thể gây ra các triệu chứng liên quan đến tim như đau ngực hoặc thậm chí là đau tim.
Các Triệu chứng Khác
Khoẻi động thần kinh phôi thích: Như Trousseau sign (co cứng tay khi làm sưng cổ tay) hoặc Chvostek sign (co giật mặt khi kích thích khu vực quanh đồng tử).
Khó thở: Trong trường hợp nghiêm trọng và thiếu điều trị.
Triệu chứng trong Trường Hợp Nghiêm Trọng
Co giật toàn thân: Có thể xuất hiện trong các trường hợp thiếu canxi cực kỳ nghiêm trọng.
Cách giải quyết khi bị hạ canxi
Khi bạn bị hạ canxi trong cơ thể (tình trạng gọi là hypocalcemia), bạn cần thực hiện các biện pháp sau để giải quyết vấn đề này:
- Tìm hiểu nguyên nhân: Đầu tiên, bạn nên xác định nguyên nhân dẫn đến sự giảm canxi trong cơ thể. Hypocalcemia có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như thiếu ăn canxi, rối loạn tuyến cận thận, tiêu chảy, loét dạ dày, tăng tiết hormone tuyến giáp, hoặc sử dụng một số loại thuốc.
- Điều trị căn nguyên: Nếu bạn biết nguyên nhân gây hypocalcemia, hãy tập trung vào điều trị nguyên nhân đó. Ví dụ, nếu bạn bị viêm dạ dày, bạn cần điều trị viêm dạ dày trước.
- Bổ sung canxi: Bạn có thể cần bổ sung canxi qua các phương pháp sau:
- Uống viên canxi theo chỉ định của bác sĩ.
- Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu canxi như sữa, sữa chua, cá, hạt, rau xanh, và sản phẩm bổ sung canxi.
- Bổ sung vitamin D: Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả hơn. Bạn có thể bổ sung vitamin D thông qua thực phẩm hoặc viên bổ sung.
- Theo dõi y tế: Thường xuyên kiểm tra tình trạng canxi của bạn và tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng canxi và vitamin D theo tình trạng sức khỏe của bạn.
- Tránh các yếu tố gây mất canxi: Hạn chế tiêu thụ quá nhiều cafein, rượu, và các thức uống có natri cao, vì chúng có thể làm gia tăng mất canxi qua nước tiểu. Hãy cố gắng duy trì một lối sống lành mạnh.
- Tư vấn bác sĩ: Nếu tình trạng hypocalcemia của bạn nghiêm trọng hoặc kéo dài, hãy tư vấn với bác sĩ để có phương án điều trị cụ thể.
Cách bổ sung canxi hiệu quả
Tăng cường thực phẩm giàu canxi
Bổ sung canxi thông qua chế độ ăn uống hàng ngày là cách tối ưu nhất, an toàn và hiệu quả để đảm bảo cơ thể bạn được cung cấp đủ lượng canxi cần thiết. Hãy kết hợp thêm các loại hạt dinh dưỡng, hạt mè và hạt vừng vào bữa ăn của bạn, vì chúng là nguồn canxi phong phú.
Không chỉ cung cấp canxi, việc tăng cường tiêu thụ rau xanh cũng giúp bổ sung các loại vitamin và khoáng chất khác, tạo nên một chế độ ăn uống cân đối và toàn diện. Đừng bỏ qua các nguồn canxi khác như đậu phụ và tempeh; việc kết hợp chúng vào thực đơn hàng ngày sẽ giúp bạn đáp ứng đầy đủ nhu cầu canxi của cơ thể.
Tập luyện thể thao dưới ánh nắng mặt trời
Việc tập luyện thể thao dưới ánh nắng mặt trời có thể giúp cơ thể bổ sung canxi một cách tự nhiên thông qua quá trình tổng hợp vitamin D. Mặc dù canxi là một yếu tố quan trọng cho sức khỏe xương, nhưng vitamin D cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hấp thụ canxi từ thực phẩm. Ánh nắng mặt trời chứa các tia tử ngoại B (UVB), và khi da tiếp xúc với tia UVB, nó kích thích cơ thể sản xuất vitamin D.
Sữa dụng sữa thực vật
Sữa thực vật là một nguồn bổ sung canxi tuyệt vời cho những người ưa thực phẩm thực vật hoặc người không tiêu thụ sữa bò. Các loại sữa thực vật như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân, sữa óc chó, và sữa hạt lanh thường được bổ sung canxi và các chất dinh dưỡng quan trọng khác để đảm bảo bạn có một lựa chọn dinh dưỡng cân đối.
Một cốc sữa đậu nành, ví dụ, có thể cung cấp từ 30% đến 45% nhu cầu hàng ngày về canxi. Sữa hạnh nhân và sữa hạt lanh cũng chứa lượng canxi tương đối cao, và thường được làm giàu thêm canxi bằng quá trình chế biến. Sữa thực vật cũng thường là nguồn cung cấp vitamin D, vitamin K, và các khoáng chất quan trọng khác, giúp cải thiện quá trình hấp thụ canxi và chăm sóc cho sức khỏe xương.
Bổ sung canxi bằng thực phẩm chức năng
Bạn có thể bổ sung canxi bằng các loại thuốc, viên nén. Việc bổ sung canxi bằng thực phẩm chức năng cần phẩm tham khảo ý kiến chuyên gia sức khoẻ.
